Spraken de Nederlandse Kamerleden nu wel of niet met Leonid Volkov? Een vraag waar velen de afgelopen dagen mee rondliepen. Inmiddels vermoedt men dat nep-medewerkers van Aleksej Navalny zich als Leonid voordeden, als onderdeel van een grote informatie-aanval vanuit Rusland. Dit gebeurde via een zogeheten deepfake video: een nepvideo gevormd door kunstmatige intelligentie. En zo verandert langzaam de kijk op deze ontwikkeling van vermaak naar zorgwekkende onrust.
Deepfake video’s
Een deepfake video is een nepvideo die je bijna niet van echt kunt onderscheiden. In de video kun je met slimme software een gezicht vervangen door een ander gezicht en kun je iemand dingen laten zeggen of doen, die in werkelijkheid niet gebeuren. Gelukkig zie je met een scherpe blik nu nog vaak dat het om een deepfake video gaat. Aanwijzingen kunnen zijn dat een persoon vreemd of niet met zijn ogen knippert of onnatuurlijke bewegingen maakt met zijn mond. Soms kun je het zelfs al zien aan een onlogische verhouding tussen het hoofd en het lichaam of omdat er vervaagde pixels in beeld zijn.
Maar de deepfake-technologie ontwikkelt zich in rap tempo en het wordt steeds lastiger om te zien of een video echt is. Een goed voorbeeld van één van de eerste live deepfake video’s is een fragment uit de Amerikaanse show ‘Saturday Night Live’ waarin acteur Bill Hader een imitatie van Al Pacino en Arnold Schwarzenegger doet. Waar voorheen de software enkel te vinden was in dure filmstudio’s, is deze tegenwoordig vaak ook gratis te downloaden. Denk bijvoorbeeld aan face(swap)-apps waarmee je van twee gezichten in een oogwenk één gezicht maakt of je gezicht ouder laat lijken.
Kunstmatige intelligentie (AI)
Kunstmatige intelligentie (AI) maakt de beeldmanipulatie mogelijk. Dankzij grote hoeveelheden foto’s en video’s van gezichten weten computerprogramma’s precies hoe deze in elkaar zitten en kunnen ze levensechte mimiek simuleren. Het computerprogramma maakt als het ware een geabstraheerd model van het gezicht op basis van tientallen gezichtspunten en plakt daar vervolgens een ander gezicht digitaal overheen.
Het woord ‘deepfake’ komt van de woorden ‘fake’ (nep) en ‘deep’ van deep learning. Dit is een techniek die binnen de AI wordt gebruikt om machines zelfstandig te laten leren op basis van grote hoeveelheden data.
Post-truth tijdperk
Doordat ‘echt’ steeds moeilijker te onderscheiden valt van ‘nep’, weten we als samenleving op een gegeven moment niet meer wat we moeten geloven en daar kan makkelijk misbruik van worden gemaakt. Zo kan er nepnieuws worden verspreid, wat van grote invloed is op de betrouwbaarheid van journalistiek. Ook nare gevolgen zoals cyberpesten en chantage liggen op de loer. Zo kreeg deepfake-technologie in 2017 grote bekendheid toen op het forum Reddit pikante video’s verschenen, waarin de gezichten van beroemdheden op de lichamen van acteurs waren geplakt.
Kat-en-muisspel
Gelukkig ontwikkelt niet alleen de deepfake-technologie zich vlot. Ook slimme detectiesoftware om deepfake video’s te ontmaskeren verschijnt steeds meer op de markt. Zo ontstond er een mooie samenwerking tussen Facebook, Microsoft en een aantal universiteiten: zij introduceerden een Deepfake Detection Challenge om detectiesoftware te ontwikkelen. Hiermee kunnen programma’s onwerkelijkheden herkennen die wij mensen niet zien, door bijvoorbeeld te kijken naar scherpe overgangen bij de neus of inconsistenties bij de oogkleuren.
Toch blijft het een kat-en-muisspel, waarbij de deepfake-technologie vaak iets sneller is. En omdat het zonder AI onmogelijk wordt om nepvideo’s te herkennen, begrijpen we de angst die dit met zich meebrengt.
Ben je benieuwd in welke techbedrijven binnen de AI-markt wij investeren of wil je meer weten over investeren in Artificial Intelligence? Neem gerust contact met ons op.
